Mensen met een verstandelijke beperking hebben minder abstractieniveau, minder taal tot hun beschikking dan mensen zonder een dergelijke handicap. Zij denken veel concreter dan wij doen. Om aan te sluiten bij hun belevingswereld en mogelijkheden is het verstandig veel te concretiseren.

Zij mogen het begrip,”dood” meemaken om te beseffen wat er aan de hand is. Hoe concreter, hoe beter.
Laat hen in principe alles meemaken, alles laten zien, laten voelen is nuttig. Voor een goede verwerking is het noodzakelijk dat mensen met een verstandelijke beperking betrokken worden bij de uitvaart. Wanneer je alles meemaakt, wordt het makkelijker afscheid te nemen. Je bent erbij geweest, je hebt een herinnering aan hem of haar afgerond. Het verhaal van die mens is af, het leeft weliswaar voort in je herinnering, maar er is een zichtbaar, tastbaar eind aan gemaakt.

Met behulp van tastbare rituelen kunnen mensen in staat worden gesteld emoties te ordenen en afscheid te nemen. Dit geldt des te sterker voor mensen met een ernstige of zeer ernstige verstandelijke beperking. Hun is immers vaak moeilijk uit te leggen dat iemand gestorven is. Het is dan de kunst symbolen en beelden te vinden die toch de werkelijkheid weerspiegelen, een taal zonder woorden, een ritueel dat een waardig, gepast afscheid mogelijk maakt.

Er zijn veel rituelen, bijv zingen van liedjes, aansteken van kaarsen, voorlezen van een gedicht, het voorlezen van een levensverhaal, het bidprentje, gedag zeggen, kaarsen aansteken, langs het graf of de kist lopen, mooie tekening op de kist leggen, bloemen neerleggen, een belangrijk attribuut uit het leven van de overledene op een voetstuk plaatsen tijdens de dienst, zoals een voetbal, een fluit, of een speeltje.

In een groep mensen met een zeer ernstige verstandelijke beperking wordt een herdenkingsdienst gehouden. Alle medebewoners zijn aanwezig. Eerst is het nog druk en rumoerig. Zodra de live-gitaarklanken te horen zijn wordt het rustig en heerst er een serene rust. “Men voelt ogenschijnlijk de harmonie van het moment aan”.